LOZNICA – U manastirskoj Crkvi Vavedenja Presvete Bogorodice u Tronoši danas će, kako tradicija nalaže, na Veliki četvrtak, uoči Vaskrsa, najvećeg hrišćanskog praznika biti upaljene velike ratarske sveće.
Liju ih žitelji nekoliko lozničkih sela, a taj jedinstven običaj u pravoslavnom svetu ovde se neguje i prenosi sa kolena na koleno već dugo vremena.
Kada počne Vakršnji post vernici ovoga kraja počinju da sakupljaju priloge u vosku, ili novcu za koji kupi čist vosak, a pomažu im i oni koji iz dijaspore dolaze u zavičaj za vaskršnje praznike.
U manastiru se izliva jedna sveća, to rade parohijani Korenite i Tršića, dok je druga, koja se izliva u Zajači, prilog žitelja tog rudarskog naselja, Paskovca i dela Gornje Borine. Izlivanje tronoške sveće obavlja se dan ranije, a obliva na Veliki četvrtak dok u Zajači oba posla obave po dan ranije.
Obe ratarske, ili oračke sveće su od pčelinjeg voska, visoke oko metar i po, teške po najmanje 50 kilograma, a prečnika oko 30 santimetara. Na Veliki četvrtak žitelji Zajače na ramenima nose sveću šumskom stazom dugačkom sedam kilometara, sve do česme Devet Jugovića. Sa komšijama iz Korenite i drugog dela Tršića koji donose svoju sveću tu se sastanu i odatle ih zajedno, praćeni okupljenim narodom, nose u manastir.
Tamo obiđu jedan krug oko crkve, onda unose sveće i pale ih uz određenu molitvu. To će raditi svake nedelje i praznika za vreme službe ispred ikone Isusa Hrista i Svete Bogorodice u manastirskoj crkvi, a do narednog Vaskrsa one gotovo potpuno izgore. Oko pet kilograma voska ostane do sledeće godine i on se pretapa sa novim tako da u novoj sveći ostaje deo prethodne. Ratarske sveće ne ‘’plaču’’, odnosno sagorevaju idealno i sa njih ne klize kapi. Običaj traje dosta dugo, a prema nekim zapisima, navodno, datira od 1834. godine kada su osveštani manastirska crkva i ikonostas.
Zovu se ratarske jer ih liju ratari koji veruju da će im poštujući ovaj običaj biti bolji rod useva, stoka plodnija i da nepogode neće naneti štete njihovim njivama, poljima i voćnjacima. One su livene i u ratna vremena samo su tada bile manje. Inače, od 2012. godine običaj izlivanja i paljenje ratarskih sveća upisan je u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije. Tradicija se čuva, a biće nastavljena i sutra,bez obzira kakvo će biti vreme.
Kurir.rs/T.Ilić
Kurir